mast¹ m. a-St., seit dem 9. Jh. in Gl.:
‚Mast, Mastbaum; arbor, arbor navis, cari-
na, malus‘. – Mhd. mast st.m. ‚Fahnenstange,
Mast, Mastbaum‘, frühnhd. mast m. ‚starker,
tragfähiger Baumstamm, Schiffsmast‘, nhd.
Mast m. ‚senkrecht stehendes Rundholz oder
Stahlrohr auf Schiffen, an dem die Segel,
Ladebäume o. Ä. befestigt sind, senkrecht
stehende Stange aus Holz oder Metall, pfei-
lerähnlicher Träger aus Metall oder Beton
zur Befestigung von Stromleitungen, Fahnen
o. Ä.‘.
Ahd. Wb. 6, 314 f.; Splett, Ahd. Wb. 1, 603; Köbler, Wb.
d. ahd. Spr. 766; Schützeichel⁷ 217; Starck-Wells 403.
852; Schützeichel, Glossenwortschatz 6, 294; Seebold,
ChWdW9 571; Graff 2, 881; Lexer 1, 2058 f.; 3, Nachtr.
311; Frühnhd. Wb. 9, 1972 f.; Diefenbach, Gl. lat.-germ.
345 (malus); Dt. Wb. 12, 1711f.; Kluge²¹ 466; Kluge²⁵
s. v. Mast¹; Pfeifer, Et. Wb.² 846.
In den anderen germ. Sprachen entsprechen:
as. mast m. ‚Mast (des Schiffes‘), mndd. mast
m./f. ‚Mast, Schiffsmast, Mastbaum‘ (hieraus
entlehnt sind aisl. mastr m., nisl., fär. mas-
tur, ndän. mast, nnorw. mast, [nn.] master,
aschwed., nschwed. mast) ‚Mast‘; andfrk. (la-
tinisiert) mastus m., frühmndl. mast m., mndl.,
nndl. mast ‚Mast‘; nwestfries. mēst, saterfries.
mäst, mast m. ‚Mast‘; ae. mæst, me. mast (früh-
me. auch mæst, meæst), ne. mast ‚Mast‘: <
urgerm. *masta-.
Fick 3 (Germ.)⁴ 318; Kroonen, Et. dict. of Pgm. 357;
Tiefenbach, As. Handwb. 263; Lasch-Borchling, Mndd.
Handwb. 2, 1, 922; Schiller-Lübben, Mndd. Wb. 6, 209 f.;
ONW s. v. mast; VMNW s. v. mast; Verwijs-Verdam,
Mndl. wb. 4, 1208 f.; Franck, Et. wb. d. ndl. taal² 416;
Suppl. 107; Vries, Ndls. et. wb. 431; Et. wb. Ndl. Ke-R
314; Fryske wb. 13, 206 f.; Dijkstra, Friesch Wb. 2, 155;
Fort, Saterfries. Wb. 124; Holthausen, Ae. et. Wb. 212;
Bosworth-Toller, AS Dict. 662; eMED s. v. mast n.¹;
eOED s. v. mast n.¹; Vries, Anord. et. Wb.² 380; Jóhan-
nesson, Isl. et. Wb. 1984; Holthausen, Vgl. Wb. d. Awest-
nord. 192; Magnússon, Ísl. Orðsb. 608; Falk-Torp,
Norw.-dän. et. Wb. 1, 704; Nielsen, Dansk et. ordb. 281;
Ordb. o. d. danske sprog 13, 1085 f.; Bjorvand, Våre
arveord² 724; Torp, Nynorsk et. ordb. 414; NOB s. v.
mast; Hellquist, Svensk et. ordb.³ 1, 635 f.; Svenska akad.
ordb. s. v. mast subst.¹.
Urgerm. *masta- < vorurgerm. *mazdo- hat ei-
ne unmittelbare Entsprechung in lat. mālus
‚Mast, Pfahl‘, sofern dieses auf älterem *mā-
dos beruht (zum Lautwandel *d > lat. l vgl.
Sommer-Pfister 1977: § 106 [S. 137]; zu *V̆zd
> V̄d vgl. ebd. § 135, 1a). Beide Formen wei-
sen dann auf uridg. *mh₂sdo- ‚senkrecht ste-
hender Balken, Stange‘.
Hierzu gehören auch (schlecht bezeugtes, aber
nicht „not attested“ wie bei Kroonen, Et. dict.
of Pgm. 357 vermerkt) air. mátán ‚Keule‘ (<
urkelt. *māzd-ān-o-) und mir. maide m. ‚Stock,
Stange‘ (< urkelt. *mazd-i̯o-). Eine gall. Ent-
sprechung zu air. mátán könnte die Entleh-
nungsbasis für nfrz. massue ‚Keule‘ sein (vgl.
Matasović, Et. dict. of Proto-Celt. 260).
Die Formen weisen auf ablautendes *meh₂sd- :
*mh₂sd- (mit analogischer Syllabifizierung).
Möglich, aber letztendlich nicht sicher ist ei-
ne von Schrijver 1991: 167 f. vorgeschlage-
ne Verbindung mit lat. mās (maris) ‚männ-
lich, Mann‘ aus einem ablautenden Paradig-
ma uridg. *meh₂-(o)s : *mh₂-(e)s-. Die Grund-
bedeutung wäre dann ,Stehendes‘ (‚Penis‘,
‚Mast‘).
Aus dem Germ. sind nfrz. mât, prov. mast
‚Mast‘ (daraus wiederum span. masto, port.
mast[r]o ‚Baum, auf den man einen anderen
aufgepfropft hat‘) sowie lit. mãstas, lett. masts
‚Mast(baum)‘ übernommen.
Dagegen ist unklar, ob die slaw. Formen aksl.,
aruss. mostъ, nruss., tschech., slowak., poln.
most, serb., kroat. mȏst, slowen. mọ̑st, bulg.
most, osorb., ndsorb. móst ‚Brücke‘ (wohl <
*‚Pfahlbrücke‘) ererbt (< *mh₂sd-to-?) oder
ebenfalls aus dem Germ. entlehnt sind.
Nicht notwendig ist die Annahme eines Sub-
stratwortes, wie u. a. von Et. wb. Ndl. Ke-R 314
vorgeschlagen wurde: „Dit uitsluitend West-
Europese woord zou een leenwoord uit een
niet-Indo-Europese taal kunnen zijn“ (ähn-
lich auch de Vaan, Et. dict. of Lat. 361; Ma-
tasović, Et. dict. of Proto-Celt. 261).
Walde-Pokorny 2, 935 f.; Pokorny 701 f.; Walde-Hof-
mann, Lat. et. Wb. 2, 19. 46 f.; Ernout-Meillet, Dict. ét.
lat.⁴ 381. 388; de Vaan, Et. dict. of Lat. 361. 366;
Thes. ling. lat. 8, 211 f.; Körting, Lat.-rom. Wb.³ Nr.
5995; Meyer-Lübke, Rom. et. Wb.³ Nr. 5397; Wart-
burg, Frz. et. Wb. 6, 1, 123; Trubačëv, Ėt. slov. slav.
jaz. 20, 30 ff.; Derksen, Et. dict. of Slav. 326 f.; Bezlaj,
Et. slov. slov. jez. 2, 196; Snoj, Slov. et. slov.² 416;
Vasmer, Russ. et. Wb. 2, 163; ders., Ėt. slov. russ. jaz.
2, 662; Schuster-Šewc, Hist.-et. Wb. d. Sorb. 955; Fraen-
kel, Lit. et. Wb. 1, 413; Mühlenbach-Endzelin, Lett.-
dt. Wb. 2, 565; Karulis, Latv. et. vārd. 1, 570; Fick 2
(Kelt.)⁴ 203; Matasović, Et. dict. of Proto-Celt. 260 f.;
Vendryes, Lex. ét. de l’irl. anc. M-10; Dict. of Irish
M-70. – Mallory 1997: 441; de Bernardo Stempel 1999:
274 f.; Zair 2012: 62.
RS