hobilAWB m. a-St., Gl. 1,590,44 (2. Drittel
des 9. Jh.s); 4,279,48 (um 1352): ‚Hobel;
runcina (= ferrum recurvum)‘ 〈Var.: -uo-〉.
— Mhd. hovel, hobel ‚Hobel‘, nhd. Hobel
‚Späne abhebendes Werkzeug zum Glätten
von Holzflächen‘.
Ahd. Wb. 4, 1163; Splett, Ahd. Wb. 1, 407; Köbler, Wb.
d. ahd. Spr. 555; Schützeichel⁶ 164; Starck-Wells 280;
Schützeichel, Glossenwortschatz 4, 349; Bergmann-
Stricker, Katalog Nr. 266. 303; Lexer 1, 1362; Dt. Wb.
10, 1587 f.; Kluge²¹ 311; Kluge²⁴ s. v.; Pfeifer, Et. Wb.²
547. — Heyne 1899—1908: 4, 12 f.; RGA² 15, 1—3.
Das Subst hat nur in mndd. hōvel ‚Hobel,
Tischlerhobel‘ (daraus entlehnt nisl. hefill,
dän. høvl, norw. hyvel, schwed. hyvel) eine
Entsprechung. Die Werkzeugbezeichnung ist
mit dem Fortsetzer des Suffixes urgerm. *-ila-
gebildet (vgl. Krahe-Meid 1969: 3, § 86, b 3).
Im Sinne von ‚gekrümmtes, gebogenes
Werkzeug‘ (vgl. lat. ferrum recurvum) ist
hobil mit mndd. hȫvel m.; andfrk. huvil m.,
mndl. hovel, huevel m. ‚Hügel, Haufen,
Höcker‘ verwandt. Mit anderem Suffix ist
ahd. hovar ‚Buckel, Höcker, Schwellung,
Beule‘ < urgerm. *χufra- gebildet.
Nach Kluge²¹ und Kluge²⁴ handelt es sich um
ein Nomen postverbale, doch ist das Verb ho-
belen erst seit dem späten 14. Jh. belegt.
Lasch-Borchling, Mndd. Handwb. 2, 1, 368; Schiller-
Lübben, Mndd. Wb. 2, 312; Et. wb. Ndl. F-Ka 430 f.;
Nielsen, Dansk et. ordb. 200; Torp, Nynorsk et. ordb.
236 f.; Hellquist, Svensk et. ordb.³ 379; Svenska akad.
ordb. s. v.
Weiteres s. hovar.