kund¹
Volume V, Column 877
Symbol XML file TEI Symbol PDF file PDF Citation symbol Citation

kund¹AWB auch kundiAWB neben kuntAWB, adj., seit
dem 8. Jh. in Gl., B, GB, H, MF, bei N, O, in
OT, PL, RhC, T: kund, bekannt, vertraut,
(subst.) Bekannter; accipere, certus, cogni-
tus, conscius, in conspectu, constare [= kund
sîn, kund wesan], constituere [= kund sîn],
consuetus, dicere [= kund tuon], exire [=
kund sîn], ignorare [= kund ni wesan], indi-
care [= kund tuon], innotescere [= kund
tuon, kund werdan], liquere [= kund sîn],
manifestus, noscere [= kund wesan], notesce-
re [= kund sîn], notus, nuntiare [= kund
tuon], perpendere [= kund wesan], persuade-
re [= kund gitân wesan], recognoscens, trans-
cendere [= kund werdan]
Var.: ch-, kh-,
g-. Mhd. kunt kennen gelernt, bekannt
geworden, kund, (subst.) ein allgemein Be-
kannter
, kunde, künde kund, bekannt, nhd.
kund, nur noch veraltend bei kund tun be-
kannt geben, in aller Deutlichkeit mitteilen
.

Ahd. Wb. 5, 472 ff.; Splett, Ahd. Wb. 1, 496; Köb-
ler, Wb. d. ahd. Spr. 686; Schützeichel⁷ 185; Starck-
Wells 351. 825. 851; Schützeichel, Glossenwort-
schatz 5, 375 f. 378; Seebold, ChWdW8 182; ders.,
ChWdW9 485; Graff 4, 414 f.; Lexer 1, 1771. 1782;
Götz, Lat.-ahd.-nhd. Wb. 112 (cognitus). 136 (con-
scius). 141 (constare). 143 (consuetus). 193 f. (di-
cere). 313 (ignorare). 330 (indicare). 340 (inno-
tescere). 392 (manifestus). 432 f. (noscere). 433 (no-
tus). 436 (nuntiare). 482 (perpendere). 485 (persua-
dere). 557 (recognoscere). 672 (transcendere); Dt.
Wb. 11, 2617 ff.; Kluge²¹ 412; Kluge²⁵ s. v.; Pfeifer,
Et. Wb.² 744.

In den anderen germ. Sprachen entsprechen:
as. kūth, mndd. kunt bekannt, berühmt;
andfrk. kunt, frühmndl. cont, mndl. cont,
conde bekannt, nndl. kond (nur in kond
doen bekannt machen); afries. kūth, kūd
bekannt; ae. cūþ, me. cǒuth kund, bekannt,
offenbar, sicher, ausgezeichnet, freundlich,
verwandt
, ne. -couth (in uncouth seltsam);
aisl. kunnr, nisl, fär. kunnur, nnorw. dial.
kunn kundig, weise, bekannt, in den an-
deren nordgerm. Sprachen nur verbaut in
ndän. kundgøre, nnorw. (bm.) kunngjøre,
aschwed., nschwed. kungöra bekannt ma-
chen
; got. kunþs bekannt: < urgerm.
*kunþa- bekannt.

Fick 3 (Germ.)⁴ 36; Seebold, Germ. st. Verben 290;
Tiefenbach, As. Handwb. 225; Sehrt, Wb. z. Hel.² 310;
Berr, Et. Gl. to Hel. 227; Wadstein, Kl. as. Spr.denkm.
98. 202; Lasch-Borchling, Mndd. Handwb. 2, 1, 709;
ONW s. v. kunt; VMNW s. v. cont; Verwijs-Verdam,
Mndl. wb. 3, 1755. 1815 ff.; Franck, Et. wb. d. ndl.
taal² 335; Vries, Ndls. et. wb. 347; Et. wb. Ndl. Ke-R
110 f.; Boutkan, OFris. et. dict. 225; Hofmann-Popke-
ma, Afries. Wb. 287; Richthofen, Afries. Wb. 882;
Holthausen, Ae. et. Wb. 64; Bosworth-Toller, AS Dict.
175; Suppl. 136 f.; Suppl. 2, 17; ME Dict. s. v. cǒuth
adj. (and n.); OED² s. v. uncouth adj. and n.; Vries,
Anord. et. Wb.² 334; Jóhannesson, Isl. et. Wb. 331;
Fritzner, Ordb. o. d. g. norske sprog 2, 362; Holthau-
sen, Vgl. Wb. d. Awestnord. 165; Falk-Torp, Norw.-
dän. et. Wb. 1, 594; Magnússon, sl. Orðsb. 517;
Nielsen, Dansk et. ordb. 243; Ordb. o. d. danske
sprog 11, 732 f.; Bjorvand, Våre arveord² 607 f.;
Torp, Nynorsk et. ordb. 336; NOB s. v. (bm.) kunn-
gjøre; Hellquist, Svensk et. ordb.³ 525; Svenska akad.
ordb. s. v. kungöra; Feist, Vgl. Wb. d. got. Spr. 317;
Lehmann, Gothic Et. Dict. K-40.

Urgerm. *kunþa- entweder < vorurgerm.
*ń̥h₃-to- mit oppositiver Akzentverschie-
bung aus vormaligem uridg. *h₃-tó- oder
mit Einführung von sekundärem *-þ- zur
Unterscheidung von urgerm. *kunđa- gebo-
ren
< uridg. *h₁-tó- (vgl. dazu mit Lite-
raturangaben NIL 159) setzt ursprüngliches
uridg. *h₃-tó- fort. Entsprechungen sind
gr. γνωτός wahrgenommen, verstanden, be-
kannt
, lit. -ìntas (in paìntas bekannt),
gall. in PN -gnatus, -gnata, air. gnáth be-
kannt, üblich, gewöhnlich
, mkymr. gnawd,
abret. gnot gewöhnlich, üblich.

*h₃-tó- ist ein Verbaladj. auf *-to- zur
Verbalwz. uridg. *neh₃- erkennen, die un-
ter kunnan (s. d.) behandelt ist.

Walde-Pokorny 1, 579; Pokorny 377; NIL 155; Frisk,
Gr. et. Wb. 1, 306 ff.; Chantraine, Dict. ét. gr. 221 ff.;
Beekes, Et. dict. of Gr. 1, 272 f.; Trautmann, Balt.-
Slav. Wb. 370; Fraenkel, Lit. et. Wb. 1310 f.; Smo-
czyski, Słow. et. jz. lit. 785; Fick 2 (Kelt.)⁴ 116;
Matasovi, Et. dict. of Proto-Celt. 162; Delamarre,
Dict. gaul.³ 181 f.; Kavanagh-Wodtko, Lex. OIr. Gl.
492; Dict. of Irish G-116 f.; Dict. of Welsh 2, 1415.

S. kunnan.

Information

Volume V, Column 877

Show print version
Citation symbol Citation
Symbol XML file Download (TEI)
Symbol PDF file Download (PDF)

Lemmas:
Referenced in: